Joos Jonges is een van onze gewetens, ze wordt geïnterviewd door Anne Clair Vink
Interview met Joos Jonges op een vrijdagochtend in november terwijl buiten de zon schijnt en binnen de microfoon aanstaat.
Wie ben je?
Ik ben Joos en ik schrijf gedichten. Zo begin ik eigenlijk altijd als ik een voordracht doe. Ik ben dichter en performer. Ik maak van mijn gedichten altijd een soort verhaaltje. Van de zomer heb ik ook een voorstelling gemaakt. Bij het Amsterdam Fringe Festival. Dat was een langer verhaal met allemaal gedichten erin verweven. Ehm ja, wie ben ik?
Ja dat is wat je doet? Waar woon je?
Ik woon in Amsterdam-Oost. Al mijn hele leven eigenlijk. Ik ben gewoon een opgewekt creatief persoon. Ik doe ook heel veel aan haken. Ik hou van kunst en gekke dingen enzo. En ehm, ja zo. Het is wel een simpele vraag, maar wel heel moeilijk te beantwoorden.
Ja dat klopt. Voor je het weet heb je het over bezieling.
Precies, dat hou ik nu nog even op afstand.
Hoe oud ben je?
Ik ben 30.
Het was heel grappig. Ik had echt een oude vrouw in mijn hoofd. Een grijze, soort van ingetogen, vrouw. Maar dat was op basis van je naam. Toen had ik nog niks bekeken. Maar toen ging ik je opzoeken.
O, wat grappig op basis van mijn naam. Dacht je wel dat ik een vrouw was?
Daar begon ik ook aan te twijfelen, maar al heel gauw bleek dat je echt een vrouw bent. Maar je bent parttime poet?
Ja klopt. Daar zitten eigenlijk meerdere dingen achter. Het klinkt gewoon lekker, maar ik wil ook niet gedichten schrijven als hoofdzaak zeg maar. Ik heb een jaar op toneelschool gezeten. En daar kwam ik erachter dat ik dat niet mijn hele leven wilde doen; theater en acteren. En eigenlijk zijn er niet zo heel veel dingen die ik 100 procent wil doen. Dat parttime poet komt daar ook vandaan. Misschien kunnen andere mensen dat wel heel goed, maar voor mij zou het niet werken om gewoon de hele dag met gedichten bezig te zijn. Ik werk ook bij het Rijksmuseum. Dat vind ik heel fijn omdat je dan ook gewoon lekker bezig bent. En ik vind het leuk om met collega’s aan te rommelen. Ik ben publieksmedewerker meer een host
Dus je bent dichter, performer, maar je bent geen actrice geworden. Waarom ben je eigenlijk naar de toneelschool gegaan?
Ik zat altijd op jeugdtheater. In het laatste jaar van de middelbare school had ik bedacht dat ik verloskundige wilde worden. Maar ik heb een alfa-profiel gedaan, maar dan moest ik vakken als wiskunde en biologie en scheikunde erbij doen en dat zijn de vakken die ik niet leuk vind. Ik ben nog wel bij die opleiding gaan kijken en het leek me wel interessant. En ik dacht misschien iets met psychologie waarmee ik vrouwen op een psychologische manier zou kunnen begeleiden. Toen zeiden mijn ouders “waarom zou je niet gewoon naar de toneelschool gaan?” Toen dacht ik ja waarom niet eigenlijk? Weet je, als je met toneelspelen je brood kan verdienen, dan is dat ook wel heel erg leuk.
Maar dan ben je 17 ongeveer en dan denk je “O ja, dat is goed, dan ga ik dat doen!”
Ja precies, dat is ook leuk! De kans dat je wordt aangenomen is gewoon heel klein, dus ik dacht: “ik kan het allicht proberen.” En toen werd ik wel aangenomen dus toen was ik daar opeens. Het werd gewoon meteen zo heel serieus in plaats van gewoon een beetje leuk spelen met toneelstukjes. Tenminste het voelde heel serieus, omdat ik die vibe van gewoon spelen en een beetje aankloten niet kon oppakken. Daardoor werd het ook een worsteling. Dat is ook iets persoonlijks. Ik leg de lat dan heel hoog voor mezelf en dat werkte voor mij niet.
Nu ben je toch een beetje die kant op gerold. Wat wil je dat je werk doet met mensen?
Ik wil dat het aan het denken zet en op een bepaalde manier oplift. Ja dat je heel even op het andere been wordt gezet. Bijvoorbeeld met die voorstelling. Dat ging over lanterfanten in een prestatiemaatschappij en eigenlijk gewoon de superhoge druk die op ons wordt gelegd en die we op onszelf leggen. Ik geef geen trainingen ofzo, maar wel dat je denkt: eigenlijk kan dat wel. Er op een andere manier naar kijken of wat meer niks doen.
Dat is de voorstelling Dino waar je naar refereert?
Ja dus dat was met mijn voorstelling. En met mijn gedichten, ja ik noem het gewoon even die kwinkslag creëren. Dat je denkt “O ja, het is wel kut ofzo als er iets kut is, maar c’est ca, of het verandert wel weer of als het een vrolijk gedicht is dat het dan even iets geks is ofzo, net even iets anders.”
Hoe ben je begonnen met dichten?
Ik was een paar jaar geleden, acht jaar ofzo, op reis in India en Nepal. Toen hield ik een dagboekje bij, dus toen begon ik al een beetje met schrijven. Toen kwamen er ook iets meer poëtische teksten uit. Op het moment dat ik weer terug was ging ik op een dag voor de gein met mijn rechterhand schrijven, want ik ben linkshandig. Zo kwamen er kleine gedichtjes uit. Dat ben ik verder gaan oefenen en ontwikkelen. En zo kwamen er steeds meer gedichten.
Het klinkt alsof je linkerhand iets anders kan dan je rechterhand. Spreek je dan andere hersendelen aan?
Ja dat is wel zo, omdat het er ingebakken zit dat je alles met één hand doet. Als je het dan net anders doet, dan moet je weer creatiever nadenken of spreek je andere delen van je hersenen aan.
Ze zeggen dat linkshandigen creatiever zijn, maar nu heb je the best of both worlds…
Joos lacht.
Nu heb je dit gedaan voor Juiststraks.nu. Hoe werkt het vanaf je aanmelding?
Je meld je aan en dan wordt gevraagd hoeveel je er wil doen. En dan wordt je gekoppeld aan iemand met een voornemen. Dan kan je contact met diegene opnemen of meteen aan de slag gaan en dan stuur je een open tikkie en dan stuur je het op. Iemand kan dus zelf kiezen wat hij ervoor over heeft.
Het gedicht:
Vandaag gereserveerd / voor mij / ruim te tijd voor niksen / en last-minute toevalligheid / een blokje om zonder route / geen lijstje / niets afvinken of doorkruisen / een ruitje om leeg te blijven: / ik ben vrij
Deze was voor Joyce.
Wat weet je van Joyce voordat je iets maakt?
Zij had gemaild: een dag in het weekend een lege agenda om de vrijheid te hebben die dag te doen wat de dag ons geeft.
Je hebt er drie gemaakt. Lijken die op elkaar?
Weet ik eigenlijk niet.
Wat waren de voornemens van die andere twee?
De ene was meer soort van speelsheid in normale dingen. Dus als je boodschappen hebt gedaan dat je een tennisveld maakt van een netje van mandarijnen bijvoorbeeld.
Elke dag iets leren. Het was best wel een groot voornemen. Elke dag een bijdrage leveren aan de wereld.
Wat heb je gemaakt?
Ik heb een gedichtje geschreven over dat het ook kleine stapjes mogen zijn. Dat als je twee bladzijden leest, dat je dan ook al meer weet.
Weet je ook wat de reactie is van die mensen als zij jouw werk ontvangen?
Nee dat was alleen bij Joyce. Die had gemaild dat ze er heel blij mee was. En van de andere twee heb ik geen reactie gehad.
Wat vind je daarvan?
Ja…wel jammer, maar ik weet ook wel dat als ik gedichten stuur – via Instagram verkoop ik ook dingen – dan sturen mensen ook geen bedankje ofzo, dus ik denk dat dat normaal is. Haha. Het liefst zou ik natuurlijk gewoon een “Wooh het raakte me heel erg, vet bedankt!” krijgen, maar misschien raakte het niet zo. Het kan ook zijn dat het gewoon niet zo’n treffer was…Of dat die persoon niet van gedichten houdt of weet ik veel..
Of misschien het aanvaard heeft en niet per se er niks mee heeft, maar gewoon gedacht heeft: “oké is goed, dank je wel. Ik heb betaald. Tot ziens.” Heel neutraal misschien..
Ja precies. Eerst dacht ik “hè waarom krijg ik nou niks te horen?” En nu denk ik: “het zal wel.” Iedereen heeft zo z’n motivatie om wel of niets te sturen.
Ik zou wel iets willen horen denk ik. Het is natuurlijk heel persoonlijk, omdat je er ook iets van jezelf in legt. Ga je er nog meer maken?
Als ik nog meer matches krijg, dan ga ik dat wel doen. Ik vind het wel leuk. Het is ook gewoon een leuke oefening om op basis van zoiets kleins een opdracht te maken. En het is ook best lastig, omdat je die mensen verder niet kent. Dus het liefst zou ik dan meer informatie weten, maar het is natuurlijk ook wel de lol dat je alleen maar dat zinnetje hebt.
Want dat is echt het enige. Of kan je nog vragen naar meer?
Ja, ik zou nog specifieke vragen kunnen stellen, maar het gaat natuurlijk om dat voornemen en niet om de hele motivatie van die mensen, want dat weten ze zelf wel.
Heb je zelf goede voornemens?
Ehm… nou ja, het is wel een voornemen, of ja voornemen…ik hou me daar op zich ook wel aan: ik zeg sinds vorig jaar nee en hou meer rust voor mezelf. Dus daarom sprak de opdracht van een dag in de week vrijhouden om niks te doen me ook heel erg aan. Ik vind het heel erg gezellig om met mensen af te spreken en binnen de kortste keren is mijn agenda weer helemaal vol met allerlei afspraken, maar ik vind het ook wel heel erg lekker om gewoon niks te doen en gewoon een beetje te kijken waar ik zin in heb. En dan vind ik het ook fijner om last-minute afspraken te maken dan dat het al twee weken staat, ik kan daar eigenlijk niet meer zo goed tegen. Dat vind ik toch een druk ofzo. Als iemand zegt ja ik kan donderdag niet, maar volgende week donderdag wel. Dan denk ik: ja, misschien heb ik daar wel helemaal geen zin in ofzo, haha!
Als jij zou mogen kiezen, gewoon random…Welke kunstenaar zou hier invulling en kunnen of mogen geven? Het mag echt iedereen zijn.
Woeoe….lastige vraag. De vriendin die me hierop wees, haar werk vind ik ook heel erg mooi. Dat is Emmy-Koos. Zij kan ook sowieso heel goed zo’n verstilling vastleggen. Zij maakt voornamelijk pentekeningen. Dat vind ik echt heel erg mooi.
O ja misschien, een jazzmuzikant: Marcin Wasilewski, een Pool. Die maakt echt fantastische muziek. Dat is ook echt gewoon de muziek waar ik in wil leven als ik zo’n dag niks doe.
Nu zitten we eigenlijk dit jaar in een gek jaar. Vanaf maart is alles anders; theaters en musea dicht en dan weer open en dan toch een beetje niet. Wat doet dat met jou?
Bij de eerste lockdown vond ik het echt heel erg zwaar. Ehm…omdat het zo’n een eeuwigheid leek te duren en omdat het zo plotsklaps was. En ik was toen ook bezig met die voorstelling en het is de eerste voorstelling die ik ooit had gemaakt. Dus alles was nieuw en alles moest, zeg maar, in mijn kamertje gemaakt worden en bedacht. Dat voelde heel erg stressvol. Na de voorstelling die wel door kon gaan in september, ging het wel goed. Al eerder ging het wel goed hoor.
Hoe moet ik me het voorstellen? Jij hebt het over je kamertje…je bent alleen in een kamertje in Amsterdam?
Ja ik heb een studio en woon alleen.
Dus als je mensen wilt zien dan moet je er echt op uit gaan..
Ja, ja. En dat deed ik ook niet echt heel veel. Misschien één keer per week ofzo. Het was dus best wel solitair en op een gegeven moment had ik er wel schik in. Toen ging ik gewoon heel vroeg opstaan. Toen werd het ook lekkerder weer dus dan ging ik ’s ochtends vroeg naar buiten en in de zon zitten. Dus toen had ik wel de vibe gevonden. En nu is het maar twee weken, dus dat is wel te overzien.
Wat doet het met je creativiteit als je zo opgelegd alleen bent?
Ik ben niet echt aan het schrijven. Ik ben nu vooral aan het haken en een plaid aan het naaien en dat soort dingetjes aan het doen. Dus wel creatief, maar niet schrijven. Dat heb ik na de voorstelling heb ik dat te ruste gelegd. Nu denk ik: het is eventjes rusttijd.
Zou je dat nog kunnen linken aan een goed voornemen? Je plaid en je haaksels…
Nou als er iemand is die rust nodig heeft en aandacht, dan kan ik wel een soort van kit maken met haakspullen en een uitleg hoe je moet haken, want het is heel erg meditatief. Dus als je gestrest bent, dan kan ik wel aanraden om te gaan haken.
Hoe werd jouw voorstelling ontvangen?
Het was in de rode bioscoop. Het was heel erg leeg, maar wel steeds uitverkocht. Mensen vonden het fijn om ergens naar toe te gaan om iets te zien. Heel veel mensen van mijn generatie vonden het heel erg herkenbaar, dus de hoge druk en het soort van zoeken naar betekenis. Oudere generatie mensen die vonden vooral het personage van Dino interessant. Dat is een kleurrijk figuur dat altijd door de stad zwerft. Dat je denkt: woon jij nou ergens, want je bent wel soort van verzorgd, maar ook een vaag type. En die oudere mensen herkenden zo’n figuur van vroeger. Dus dat was wel grappig en werd goed ontvangen.
Dus volle zalen?
Ja, haha! Laten we het zo noemen ja.
Hoe vaak heb je die gespeeld?
Zes keer. Het was twee keer per avond. Vanwege corona mochten er maar zo veel mensen in de zaal. Dus dat was pittig. Het duurde maar een half uur, á veertig minuten, maar was toch best wel zwaar.
Wat kunnen we nog van jou verwachten? Als alles weer normaal-ish is?
Ik wil wel graag nog twee verschillende voorstellingen maken met anderen. Dus ik denk dat ik nog wel een keer het theater in ga. Ik verkoop nu dingetjes via mijn webshop; t-shirts en gedichten. Dat wil ik wat meer uitbreiden. En dat vind ik ook gewoon leuk. Misschien is het een ego-dingetje, maar ik vind het wel een cool idee dat er dan zo’n gedicht bij iemand thuis hangt. Het is gewoon leuk als iemand geïnspireerd raakt door zo’n gedicht en het dan ziet en dan opnieuw denkt: o ja!
>
Noot van de interviewer:
Joos Jonges is te vinden op instagram: @joosjonges en via haar site: joosjonges.com. Daar is haar werk te bewonderen en te koop.